Nederland Prrs-vrij: waarom en hoe dan?

Sinds de introductie in 1991 heeft de varkenssector in Nederland veel problemen met Abortus blauw of PRRS wat staat voor Porcine Respiratory and Reproductive Syndrome. De eerste naam verwijst naar de blauwe oren die we regelmatig zien bij biggen met een Prrs infectie. De tweede naam geeft aan dat het virus problemen kan veroorzaken zowel op luchtwegniveau als op gebied van vruchtbaarheid. Net als bij de Corona epidemie was er bij de eerste introductie massale ziekte en gedurende de jaren daarna is het naar een endemische status (virus nog aanwezig, maar minder agressief omdat veel dieren afweer hebben) overgegaan. De meest typische verschijnselen zijn verwerpen latere dracht, vroeggeboortes, zwakke biggen bij geboorte en luchtwegproblemen bij jongere varkens. Bij deze laatste groep kan er een samenspel ontstaan met andere kiemen als zijnde Mycoplasma of griep, waardoor de symptomen nog vele malen erger worden. Spreiding van het virus kan gaan via dieren, transport, kadavers, materialen, personen en de lucht. De financiële schade is enorm. Er worden schattingen gemaakt van 100 tot 200 euro per zeug bij een acute uitbraak en 5 tot 10 euro per vleesvarken, maar de mentale schade is zo mogelijk nog groter. Ook veroorzaakt een Prrs infectie, direct en indirect, een hogere inzet van antibiotica.

Op bedrijfsniveau zijn er in de loop der jaren al veel acties ondernomen om de Prrs druk te verlagen of zelfs helemaal vrij van Prrs te worden. Denk hierbij aan overlegbeleid, bedrijfsstructuur, depop/repop, partiële herdclosure en natuurlijk ook vaccinatie. Daarmee heeft menig bedrijf de infectie handelbaar gemaakt, maar uitbraken treden nog regelmatig op. Eén van de risicofactoren is de directe omgeving. Enkele jaren geleden is in Noord-Nederland al eens een project gestart om daar een gebied Prrs-vrij te maken. Alhoewel dat toen niet tot het einde is doorgezet, is er wel veel ervaring mee opgedaan.

CoViVa, Coalitie Vitale Varkenshouderij, is een samenwerkingsverband tussen meerdere partners (zie website Vitale Varkenshouderij). Zij hebben 5 deelgebieden (ambities) benoemd die samen voor een vitale varkenshouderij moeten zorgen. Ambitie 4 is “een robuuste en gezonde varkens in een diervriendelijke houderij”. Binnen ambitie 4 is een Prrs-vrij Nederland als speerpunt opgenomen. In 2050 moet dit gerealiseerd moet zijn, maar velen vinden dat een te lange termijn.

Veel marktpartijen zijn de uitdaging aangegaan om mee te werken aan een Prrs-vrij Nederland. Denk daarbij aan dierenartsenpraktijken, farmaceuten en de gezondheidsdienst voor dieren. In de zomer van 2022 is de GD het ‘Nationaal Prrs-plan voorlopersgroepen’ gestart, waarvan Karlijn Eenink projectleider is. In dit project werkt de GD samen met 7 dierenartsenpraktijken. Al deze praktijken hebben weer 7 varkensbedrijven aangedragen. Samen met de varkenshouders zijn ze aan de slag gegaan om ervaring op te doen met verschillende methodes om bedrijven Prrs-vrij te krijgen. Al deze ervaringen samen moeten resulteren in een plan om het Prrs virus in heel Nederland te elimineren.

Het Nationaal Prrs-plan voorlopersgroepen omvat de volgende onderdelen:

• Alle praktijken zijn door de GD bezocht om de doelstellingen te bespreken.
• De begeleidende dierenartsen hebben samen met de varkenshouder een bedrijfsspecifiek plan opgesteld en dat plan is binnen de praktijken besproken en verfijnd.
• Er is een monitoringsstructuur Prrs opgesteld om de resultaten te kunnen volgen.
• Een aantal varkenshouders is bezocht voor een vraaggesprek om inzicht te krijgen in de mentale drijfveren van de varkenshouders (waarom vinden zij Prrs-vrij worden belangrijk?).
• Er is een biosecurityscan gemaakt die door alle deelnemende bedrijven ingevuld gaat worden.

Bevindingen na 1 jaar:

• Er is een groot verschil van Prrs-status tussen de bedrijven. Een paar bedrijven hebben al een zeer geringe tot afwezige Prrs circulatie.
• Een maatwerkplan per bedrijf is nodig om Prrs-vrij te kunnen worden.
• Een totaal aanpak (management, huisvesting, (interne) biosecurity etc.) is noodzakelijk voor een goed resultaat.
• De medewerking van alle betrokkenen is cruciaal om Prrs-vrij te kunnen worden (eigenaar, medewerkers, erfbetreders en toeleveranciers).

Alhoewel er vooral bij mensen buiten het project een groot wantrouwen is in de haalbaarheid van het plan is, zijn de mensen binnen het project enthousiast bezig en hebben geloof in een gunstig eindresultaat. Wel lopen ze tegen uitdagingen aan die niet altijd op korte termijn op te lossen zijn. Om op de hoogte te blijven van de voortgang van dit plan is een nieuwsbrief beschikbaar. Aanmelden kan via: https://www.gddiergezondheid.nl