Vorige week werd ik ’s ochtends gebeld: een jong zeugje dat niet kon biggen. Het komt maar zelden voor dat er helemaal geen biggen geboren kunnen worden en vrijwel altijd is een zeug dan in levensgevaar.

Een heel verschil met bijvoorbeeld een koe. Geboorteproblemen door een kalfje dat verkeerd ligt of te groot is worden met een helpende hand of soms een keizersnede meestal goed verholpen.

De meeste geboorteproblemen bij zeugen worden niet veroorzaakt door de biggen zelf, want die zijn in verhouding tot de zeug maar heel klein. Vaak is weeënzwakte de oorzaak. Het kost de zeug veel energie om soms wel 20 biggen in vier uur tijd geboren te laten worden.

Ook bij big is verkeerde ligging mogelijk

Naast het ondersteunen van de weeën door bijvoorbeeld een injectie is natuurlijk een helpende hand in de kraamstal ook regelmatig nodig. Ook een big kan door een verkeerde ligging de geboorteweg blokkeren. Maar dat is iets wat vrijwel elke varkenshouder of kraamstalmedewerker prima zelf kan.

Om deze redenen word ik maar zelden bij een verlossing van een zeug geroepen.

Bij baarmoederprolaps soms ook blaas naar buiten geperst

Het meest voorkomende is een baarmoederprolaps. De baarmoeder en soms ook de blaas wordt dan mee naar buiten geperst. Een keizersnede komt nog minder vaak voor.

Bij dit geltje was het helaas ook flink mis. Ik voelde haar op om een idee te krijgen wat er aan de hand was en natuurlijk in de hoop dat ik de biggen kon verlossen, want het is soms wel erg handig als je kleine handen en niet zulke heel stevige armen hebt!

Gedraaide baarmoeder

Helaas ging mijn arm al draaiend als een kurkentrekker naar binnen. De baarmoeder was om zijn eigen as gedraaid. Dit is heel ernstig want behalve de baarmoeder draaien ook de grote bloedvaten mee, waardoor zowel de baarmoeder als de biggen in de problemen komen. In tegenstelling tot een koe is deze bij een zeug niet terug te draaien; de hele sliert biggen die voor tegengewicht zorgen, belemmert dit. Euthanasie van de zeug of een keizersnede zijn de 2 opties. We besloten voor de laatste te gaan, omdat er misschien nog ongeboren biggen in leven waren.

Ik gaf de zeug een slaapmiddel en een lokale verdoving, zodat ze niets merkte van de operatie. Via de zijkant van haar buik werden 15 biggen geboren, waarvan er 5 begonnen met ademen. Met droogwrijven lukte het om ze aan de gang te krijgen. Maar toen alle biggen geboren waren moest ik helaas besluiten de zeug te euthanaseren; haar baarmoeder was door de torsie te ernstig beschadigd.

‘Op boerderij loop je sneller tegen grenzen aan’

Omdat deze keizersnede zo eindigde is het een gebeurtenis die ik duidelijk uit moet leggen wanneer ik deze vertel aan een willekeurige dierenliefhebber. Een zeug in een kraamstal is niet te vergelijken met een hond in een moderne dierenkliniek. Daar hadden ze met buikspoelingen en intensieve zorg een dier in dezelfde situatie misschien er doorheen kunnen slepen.

Boerderij-dieren worden net zo goed verzorgd als huisdieren, en onnodig lijden wordt hen zeker ook bespaard, maar wat betreft medisch handelen loop je sneller tegen de grenzen aan van wat mogelijk is, zowel medisch als economisch gezien. Realistisch blijven hoort ook bij de dagelijkse praktijk.

Column varkensarts Tineke/16 november 2017/BOERDERIJ.nl