Anne Veenbaas-penning voor Rudolf Raymakers

In Nederland is er geen wettelijke aanpak van het antibioticagebruik in de veehouderij gekomen. Dat is te danken aan varkenshouders, praktijkonderzoek, wetenschap en aan dierenartsen zoals Rudolf Raymakers die samen hebben gezorgd voor een vrijwillige aanpak. Op 9 september kreeg Rudolf Raymakers voor zijn belangrijke bijdrage hiervoor officieel de Anne Veenbaas-penning uitgereikt door voorzitter Geart Benedictus van het Anne Veenbaas Fonds.

De aanpak van Raymakers is volgens Benedictus goed vergelijkbaar met die van Anne Veenbaas honderd jaar geleden. Die pakte de bestrijding van rundertuberculose aan door de wetenschappelijke kennis hierover terug te brengen op het boerenerf en met overtuiging en niet door dwang deze zoönose aan te pakken.

Raymakers heeft in de ogen van Benedictus hetzelfde gedaan met de antibiotica-aanpak. Samen met de varkenshouders, het praktijkonderzoek en de wetenschap zoeken naar praktische oplossingen. En daarmee niet alleen de diergezondheid verbeteren, maar ook de volksgezondheid. Een schoolvoorbeeld van one health.

Dierenwelzijn door gezonde dieren
Varkenshouder Gerbert Oosterlaken uit het Brabantse Beers was een van de eersten die samen met Raymakers bedacht dat er wat moest gebeuren aan het verbeteren van de diergezondheid. ‘Want dierenwelzijn betekent op de eerste plaats zorgen voor gezonde dieren. Bij Raymakers bleef het niet bij dieren beter maken. Hij wilde voorkomen dat ze weer opnieuw ziek werden’, zegt hij.
‘We zagen dat het ook betekende dieren gezond houden zonder dat je daartoe per se antibiotica of voerbespaarders, wat ook antibiotica waren, in het voer moest stoppen. We zagen aankomen dat hier regels voor zouden komen. Hieruit is ook de benchmark dierdagdoseringen naar voren gekomen. Mede hierdoor konden we toenmalig LNV-minister Gerda Verburg bewegen om voor een vrijwillige aanpak te gaan. Dit competitie-element heeft flink bijgedragen aan het terugdringen van het antibioticagebruik met zo’n 70 procent’, constateert de varkenshouder.

Nederland koploper
Nederland loopt met diergezondheid voorop vindt Oosterlaken. ‘Het kan nog altijd beter. Maar dan moeten wel de opbrengsten voor de veehouders beter zijn geregeld.’
Mart Smolders, tegenwoordig divisiemanager varkenshouderij bij MS Schippers, was toen als bedrijfsleider van VIC Sterksel nauw betrokken bij de antibiotica-aanpak. In zijn ogen heeft dit geleid tot een van de belangrijkste innovaties van VIC Sterksel. Het bij elkaar houden van tomen. Dat werd goed in beeld gebracht met de groene en rode varkentjes. Daarmee was te zien dat je bij het mengen van biggen en varkens ziektekiemen over vrijwel alle dieren verspreidt, terwijl je met een tomenbeleid dit kunt beperken tot een paar tomen.

Scherpe doelstellingen nodig
Volgens Smolders is er in Nederland nog wel een opvolger nodig voor een praktijkproefbedrijf à la VIC Sterksel en moet er ook geld komen voor onafhankelijk onderzoek. Nieuwe doelstellingen zijn ook nodig. ‘Het is mooi dat er is gekozen voor een landelijke PRRS-aanpak. Maar het mag wel scherper, dus eerder dan 2050 vrij zijn.’
Dierenarts Marc Schyns, oud-collega van Raymakers bij De Varkenspraktijk, zegt dat de ultieme oplossing natuurlijk is om ziekten uit te bannen. ‘Dat gaat lang niet altijd 100 procent lukken. Daarom is zoiets als het tomenbeleid ook zo belangrijk. Dat kan in de praktijk echt worden doorgevoerd . Met daarnaast zaken als een goede externe biosecurity wat bijvoorbeeld betekent een kadaverplaats zo ver mogelijk van de stal af en geen kruisend verkeer van voerwagens, mensen en dieren op het erf.’

Stappen maken
‘Nederland loopt met dierenwelzijn en diergezondheid voorop’, vulde Raymakers zelf nog aan. ‘Dat wil niet zeggen dat we nu klaar zijn. Er zijn nog stappen te maken om voorop te blijven lopen.’
Het Anne Veenbaas Fonds is in het leven geroepen bij het honderdjarig bestaan van Royal GD. Anne Veenbaas was de eerste directeur van de eerste provinciale GD. Het fonds wil de werkwijze van Veenbaas uitdragen: het in het veld gebruiken van bestaande en nieuwe kennis.

10 september 2021/John Lamers/VARKENS.NL